Zapach i pamięć zapachowa

Zapach jest wspaniałym narzędziem do mocniejszego zakotwiczenia w pamięci ważnych dla nas wspomnień.

Węch jest zmysłem niezwykle silnie rozwiniętym już u noworodków, które potrafią za pomocą węchu rozpoznać swoją mamę, skierować głowę w stronę, z której czuć mleko, a nawet wiedzione tą wonią dopełznąć po brzuchu do piersi w chwilę po porodzie (breast crawl). Zmysł ten zaczyna się rozwijać ok. 9 tyg życia płodowego kiedy to tworzą się komórki nabłonka węchowego, a od 30 tygodnia ciąży następuje jego dynamiczny rozwój. Niezwykłe jest to, że wbrew temu co się powszechnie wydaje - potrzebne jest powietrze, by odbierać bodźce zapachowe -  dziecko w łonie matki już ćwiczy ten zmysł poprzez odbiór bodźców płynących wraz z płynem owodniowym przez jamę ustną i nosową. 

W codziennym życiu zmysł węchu pełni niezwykle ważną dla nas funkcję. Ma istotny udział w odczuwaniu smaków, wpływa również na wydzielanie śliny i soku żołądkowego. Ostrzega nas o niebezpiecznych substancjach w otoczeniu. Co istotne impuls dotyczący informacji zapachowych pokonuje drogę do mózgu szybciej (ze względu na krótką odległość niż impulsy dotyczące np. dotyku czy wzroku. Pomaga nam dbać o własną higienę. Jest nie bez znaczenia dla naszego życia seksualnego. Za jego pomocą możemy też zrelaksować się i poczuć dobrze lub szybko przenieść się w pamięci do ważnych dla nas wydarzeń.

Zapach potrafi przywrócić wspomnienie, o którym dawno już zapomnieliśmy. Prawdopodobnie zmysł węchu jest bardziej niż jakikolwiek inny zmysł powiązany z pamięcią, wspomnienia związane z zapachem pochodzą z czasów wcześniejszych niż te, które przywołują nam inne zmysły. Nie zacierają się z wiekiem i są niezależne od naszej woli. Niosą ze sobą bardzo duży ładunek emocjonalny.

“Efekt Prousta” to określenie często występujące w pracach psychologicznych, odnosi się do pozytywnego wpływu zapachów i smaków na przywoływanie informacji z pamięci. Nawiązuje do słynnej sceny z powieści, w której bohater macza ciastko w herbacie, a smak i zapach przywołują niezwykle żywe i naładowane emocjami wspomnienia.

Warto celowo wykorzystać ten fenomen na utrwalenie ważnych dla nas chwil, tworząc własne tło zapachowe dla konkretnych wydarzeń. Tak jak słodki zapach placka drożdżowego z owocami może przywołać wesołe i pełne czułości chwile z ukochaną babcią, tak wybrany przez nas zapach pomoże utrwalić wspomnienie np. urodzin celebrowanych z bliskimi przyjaciółmi, ślubu. Dodatkowo otulenie zapachem może być wspaniałym sposobem, by nadać wyjątkowości wydarzeniu, wpłynąć na nastrój uczestników, stworzyć niepowtarzalny klimat.

Efekt wpływu zapachu na przywoływanie wspomnień i konkretnych odczuć można też świetnie wpleść w naukę relaksacji. Używając w trakcie ćwiczeń za każdym razem tego samego zapachu pomagamy naszemu umysłowi zapamiętać ten stan - spokoju, wyciszenia, zadowolenia i lekkości. Dzięki temu po jakimś czasie łatwiej będzie nam wchodzić w przestrzeń relaksu, nasz umysł szybciej będzie przeskakiwał w oczekiwany tryb. Dodatkowo w  sytuacji ograniczonego wpływu na otoczenie lub silnego stresu sam ten zapach może pomóc nam się wyciszyć, złapać równowagę.

Świetną zabawą z dzieckiem lub podróżą w głąb siebie może być poszukiwanie swoich zapachów. Który miałby towarzyszyć Ci w czasie wyjątkowego wydarzenia? Który może pomóc Ci się zrelaksować? Warto podążać za tym co podpowiada nasz nos, a także kierować się wiedzą dotyczącą wpływu poszczególnych olejków na nasze emocje.